Een lied der opgangen - Van David
1.	Een lied der opgangen van David. Ware het niet de Eeuwige Die met ons is geweest - zegge toch Israël,
2.	ware het niet de Eeuwige, die met ons is geweest, toen mensen tegen ons opstonden,
3.	Dan hadden zij ons levend verslonden toen hun toorngloed tegen ons ontbrandde;
4.	dan hadden de wateren over ons overspoeld, dan was een krachtige rivier over ons heengekomen,
5.	dan waren wild bruisende wateren over ons heengegaan.
6.	Gezegend is de Eeuwige, Die ons niet tot buit overgegeven heeft aan hun tanden.
7.	Onze ziel  is gelijk een vogel, ontsnapt aan de strik van de vangers; de strik is gebroken en wij zijn ontsnapt.
8.	Onze hulp is in de Naam van de Eeuwige, Die hemel en aarde gemaakt heeft.

Indien God niet met Israel als de Eeuwige (zie het tetragrammaton in vs. 1) was geweest en indien hij Zijn barmhartigheid, die in deze Naam schuil gaat, niet aan Israël zou hebben betoond, dan zou het volk niet meer in leven zijn. Louter het overleven van Israël vormt teken van Gods genade en ontferming. Het herhaalde 'ware het niet de Eeuwige' duidt (evenals de dubbele roep om ontferming in de voorafgaande psalm)  op een tweeledige bedreiging waaraan Israël is blootgesteld: fysieke vernietiging en geestelijke ineenstorting.
Toen mensen tegen ons opstonden (2) --- een meer letterlijke lezing van het Hebreeuws is: toen een mens tegen ons opstond. Volgens een Talmoedische verklaring vermoeden de rabbijnen hier een toespeling op Haman, die als minister van het Perzische rijk de vernietiging van het Joodse volk nastreefde (vgl. bMegilla 11a).
In feite kan de psalm echter zinspelen op iedere politicus of dictator, zoals Farao, Haman en Hitler, die alles op alles hebben gezet om zowel het Joodse volk als de Joodse cultuur weg te vagen: 'Want niet slechts eenmaal stond iemand tegen ons op om ons te vernietigen, maar in iedere generatie waren er die tegen ons opstonden teneinde ons te vernietigen. Maar de Heilige, Hij zij gezegend, redt ons telkens weer uit hun handen' (tekst uit de Pesach-aggada).
(3) dan hadden zij ons levend verslonden - -- vooral de uitleg die Radak laat een huiveringwekkende actualisatie toe. Het Hebreeuwse woordje voor levend (chajjiem) heeft ook de betekenis van 'rauw', 'onvoldoende toebereid', 'half gaar'. Volgens Radak was de haat van Israëls vijanden zo groot, dat zij de vernietiging van Israël begonnen zonder volledig daarop te zijn voorbereid. Deze uitleg van Radak wekt associaties met de experimantele fasen bij de genocide op Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Op de ets ziet u aan de linkerzijde een  waterstroom en blauwgekleurde paarden en ruiters. Dit zijn de volkeren, die in de geschiedenis weliswaar als een wild bruisende stroom over Israël zijn heengevallen, maar het niet volledig hebben kunnen verpletteren. Zonder Gods hulp zou Israël allang weggewassen zijn. (Ets M. van Loopik)

Samson Raphael Hirsch schrijft in zijn commentaar naar aanleiding van dit vers: 'Ieder slecht mens en tyrannieke natie in de geschiedenis zag het weerloze Joodse volk , dat over het algemeen beschouwd werd als verstoken van elk menselijk recht, als een "rivierbed" dat speciaal voor hen was uitgediept en waarin zij al hun onmenselijkheid konden uitgieten.' zonder vrees voor verbod of straf.'
(6) Gezegend .. Het voortbestaan en overleven van het Joodse volk is een wonder en ondanks alle pijn en verdriet voor de zanger van deze psalm een grote zegen. Het Jodendom is meer dan alleen 'sjoa', ook al mag de grote catastrofe nooit uit onze herinnering worden gewist. Het Jodemdom is een levende godsdienst en cultuur en Israël is een springlevende gemeenschap, die voortgaat vanuit de dankbaarheid over het overleven. Juist de herinnering aan het donkere verleden doet Israël het leven in volle vitaliteit omarmen.
(7) Onze ziel is gelijk een vogel, ontsnapt --- hoewel het Hebreeuwse woord voor 'ziel', dat in dit vers gebruikt wordt ('nefesj') normaal gesproken juist ook het lichamelijke aspect van de mens insluit, wijst de metafoor van de vogel in dit vers eer naar de spirituele werkelijkheid van Israël. Daarom betrekken sommige commentatoren het woord nefesj hier op het geestelijke leven. Israël is weliswaar fysiek zwaar geschonden, maar geestelijk en moreel, in zijn ziel, heeft het volk niets aan wilskracht en levenskracht ingeboet. Israëls ziel is aan de grote vernietiging ontkomen om in vrijheid als een feniks te herrijzen.  De stem die roept om gerechtigheid is niet verstomd en het verbond is nooit opgezegd.
(8) Onze hulp is in de Naam van de EeuwigeI --- Israëls onvergankelijkheid weerspiegelt de onvergankelijkheid van de Eeuwige. Israël weet dat God omwille van de heerlijkheid van Zijn meest heilige Naam alle gedane beloften zal inlossen. Wat Hij met de schepping begon, zal Hij ook afmaken. Daarom twijfelt Israël ondanks alles niet aan de verlossing, die voor de gehele mensheid komen zal. 

©  2000 dr. Marcus van Loopik
Alle rechten voorbehouden. Niets van de tekst of van de afbeeldingen van de etsen mag  
op welke wijze dan ook worden vermenigvuldigd zonder mijn voorafgaande toestemming.

De originele etsen zijn in beperkte oplage verkrijgbaar. Oningelijst € 280,- per stuk,
ingelijst € 340,- per stuk (beeldafmeting 30 cm. bij 40 cm.; lijst 50 cm. bij 60 cm.).
Voor reacties en bestellingen van grafiek klik hier:  

Naar vorige psalm            Ga naar volgende psalm